Bir insanın sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürebilmesi için sahip olması gereken kiloya ideal kilo denir. İdeal kilo hesaplamada bireyin cinsiyeti, kilosu ve boyu etkili faktörlerdendir. Sağlıklı bir kişi yeterli ve dengeli beslenmeyle beraber günlük ekstra fiziksel aktivitede bulunduğu sürece ideal kilosuna ulaşır. Herhangi bir sağlık problemi olan bireyler ise ideal kilosuna ulaşmak için ekstra fiziksel aktivite veya spor yapmadan önce doktorlarına mutlaka danışmalı, onların önerdiği düzeyde, bedenini fazla yormadan fiziksel aktivitede bulunmalıdır.
Vücut ağırlığının (kg) boy uzunluğunun karesine (m²) bölünmesiyle (kg/m²) beden kitle indeksi belirlenir. Çıkan değer bireyin zayıf, normal, fazla kilolu ya da obez olup olmadığını gösterir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre beden kitle indeksi,
· 18,5 kg/m²'den küçük ise zayıf,
· 18,5 - 24,9 kg/m² arasında ise normal,
· 25 - 29,9 kg/m² arasında ise hafif şişman,
· 30 kg/m²'den büyük ise obez,
olarak sınıflandırılır. Bireyin normal beden kitle indeksi aralıklarında olması ideal kiloda olduğunu gösterir. Kadınlarda ideal kilo normal beden kitle indeksi değer aralığının alt sınırına yakınken, erkeklerde üst sınırına yakın olmalıdır. Çünkü erkeklerin kas oranı kadınlardan, kadınların yağ oranı ise erkeklerden genellikle daha fazladır ve aynı kütledeki yağ, kasa göre daha çok yer kaplar.
Bazı uzmanlar ise beden kitle indeksi değerinde kasların yağlara oranı hesaba katılmadığı için bel - kalça oranı yönteminin daha doğru sonuç verdiğini düşünmektedirler. Bel - kalça oranı, belinizin en ince yerinin çevresinin, kalçanızın en geniş yerinin çevresine bölünmesiyle elde edilir. Çıkan değere göre sağlık riski belirlenir. Kadınlarda bu oranın,
· 0,80'den küçük olması düşük sağlık riski,
· 0,80 - 0,85 arasında olması orta risk,
· 0,85'ten büyük olması yüksek sağlık riskini gösterir.
Erkeklerde ise,
· 0,95'ten küçük olması düşük,
· 0,96 - 1 arasında olması orta,
· 1'den büyük olması yüksek sağlık riskine işaret eder.
Beden kitle indeksi verileri büyüme çağındakiler ve 65 yaş üstü yetişkinler için değişiklik gösterebilir.
Çocuklarda beden kitle indeksiyle beraber persentil eğrileri kullanılır. Persentil yani büyüme eğrisi, bebek ve çocukların yaşıtları arasında boy ve kilo olarak sıralamasını gösteren değerdir. Persentil değerine göre çıkan sonuç,
· 5 - 85 arası ise normal,
· 85 - 95 arası ise fazla kilolu,
· 95 persentilden büyük ise obezite sorunlu olarak sınıflandırılır.
Bireyler yaşlandıkça da normal beden kitle indeksi değer aralıklarının üst sınırı hedef alınmalıdır. Çünkü yaşla beraber oluşabilecek kas kayıplarından ötürü kilo kaybını önlemek başlıca amaçlardan biridir.
İnsanlarda ektomorf, mezomorf ve endomorf olarak 3 farklı vücut tipi vardır.
· Ektomorf tip zayıf kişileri temsil eder. İnce ve yağsız görüntüleri vardır. Metabolizmaları hızlıdır ve kilo almaları zordur.
· Mezomorf tip atletik bir yapıya, güçlü, diri bir vücuda sahiptir. Kolaylıkla kilo alıp verebilirler.
· Endomorf tip bodur, yumuşak ve yuvarlak bir vücuda sahiptir. Güçlü kaslara sahip olmalarının yanı sıra yağ yakmaları da zordur.
Farklı vücut tiplerinin ideal kiloyu etkileyip etkilemediği tartışmalıdır. Kas oranı fazla olan bir kişinin beden kitle indeksi fazla çıkabilir ancak görünüşte oldukça fit, ideal oranlara sahip olabilir. Tam tersi şekilde yağ oranı fazla olan bir kişinin görüntüsü de hafif şişman iken beden kitle indeksi normal değer aralıklarında çıkabilir. Böyle durumlarda bel - kalça oranı, beden kitle indeksi yerine ideal kilo hesaplamada daha etkin bir rol oynayabilir. Bu da vücut tipiniz ile ideal kilo arasında bağ olduğunu göstermektedir.
Bu makaleye de göz atmanızı öneriyoruz: Eliptik mi Bisiklet mi?